Eserleriyle ölümsüz olan, ilham veren, sıradışı kişiliklere sahip şair, yazar ve sanatçıların yaşamlarını merak ederiz. Onları daha yakından tanımak, anlamak ve dönemlerinin ruhunu hissetmek için, yaşadıkları yerlere gitmek iyi bir yol olabilir. Çünkü, bu bizi onların dünyasına götürür. Hele ki evleri korunmuş ve müze haline getirilmişse, onlara ait eşyaları görebilir, hayatlarıyla ilgili ilginç bilgiler öğrenebilir, gerçekten tatmin edici ve ufuk açıcı bir deneyim yaşayabiliriz. İstanbul’da ziyaret edebileceğimiz bu tip müze evlerden birisi de ünlü Türk şairi Tevfik Fikret’in Rumelihisarı’ndaki evi Aşiyan…
Tevfik Fikret, plan ve mimari çizimlerini kendisinin yaptığı, bahçe içindeki bu evine Farsça “kuş yuvası” anlamına gelen “Aşiyan” ismini vermiş. Boğaz’a kuş bakışı bakan evini yapmadan önce de eşiyle birlikte, öğretmenlik yaptığı Robert Kolej’in hemen yanında bulunan çok sevdiği bu yere resim yapmak veya oturmak için gelir, burada yaşamayı hayal edermiş… 1867’de doğan şair, 1906’da bu hayalini gerçekleştirmiş ve 1915’te 48 yaşında hayata veda edene kadar da bu evde yaşamış. Mezarı da vasiyeti üzerine bugün evinin bahçesinde yer alıyor…
1940’ta İstanbul Belediyesi tarafından satın alınan Aşiyan, 1945’te “Edebiyat-ı Cedide Müzesi” olarak açılmış. Yıllar içinde çeşitli onarımlar geçiren ev, en son 2011-12 yıllarında yapılan kapsamlı restorasyon sonucunda, orijinaliyle birebir örtüşür biçime kavuşmuş. Kimi eşyalar onarılırken, kimileri aslına uygun olarak yeniden imal edilmiş ve ev Tevfik Fikret’in yaşadığı dönemdeki haline ulaşmış.
Dönemine damgasını vurmuş, “fikri hür, irfanı hür, vicdanı hür”, özgürlükçü Tevfik Fikret’in evini ziyaret edince, onun çok yönlü bir kişi olarak, şairliğin yanı sıra ressam, mimar, öğretmen ve gazeteci olduğunu öğreniyoruz. Evinde kendi yaptığı çok güzel tablolar var. 1888’de birincilikle mezun olduğu Galatasaray Lisesi’nde 1909’da müdür olmuş.
Evin kapısından girer girmez salonda sol tarafta balmumundan heykeli karşılıyor bizi… Son Halife Abdülmecit Efendi’nin, Fikret’in Osmanlı Devleti’nin o dönemki baskıcı yönetimini eleştirdiği “Sis” şiirinden etkilenerek yaptığı “Sis” tablosu da salonda heykelin yanı başında, orijinal yerinde sergileniyor. Tabloya belli bir mesafeden dikkatli bakıldığında, tarihi yarımada silueti görülebiliyor. Şiirdeki gibi İstanbul ve Osmanlı sis altında…
Müzede; çalışma odası, yatak odası, yemek odası gibi bölümler asıllarına uygun biçimde restore edilmiş ve döşenmiş. Çalışma odasında kendi tasarladığı çalışma masası, sandalyesi ile kütüphanesini, yazı takımını görebiliyoruz. Çalışma odasında asılı, Fikret imzalı resimlerden biri dikkat çekiyor. Şirin bir kız çocuğunun resmi. İsmi Rikkat… Edebiyatçı dostu Hüseyin Kazım Kadri’nin kızının (Rikkat Kunt) resmi… Birçok ünlü şiirini yazdığı çalışma odası etkileyici bir yer. Tamamen onun dünyasını yansıtan bir ortam gibi… Çalışma odasından açılan bir kapıyla doğrudan Robert Kolej’e giden bir köprüye çıkılıyor. Öğretmenlik yaptığı Robert Kolej’e giden bu kestirme yolu da kendisi yaptırmış.
Evin bir de dışarıdan mağarayı andıran küçük bir bölümü var ki, Tevfik Fikret burayı Sokrat’a olan hayranlığından dolayı tasarlamış ve “Sokrat’ın penceresi” olarak adlandırmış.
1945’te Türkiye’nin ilk edebiyat müzesi olarak ziyarete açılan evde; Şair Nigâr ve Abdülhak Hâmit Tarhan’ın eşyalarının sergilendiği ayrı bölümler ve Tevfik Fikret’in kurucusu olduğu Edebiyat-ı Cedide akımının temsilcilerinin fotoğraflarının bulunduğu bir oda da bulunuyor.
İZLER
Yürüdüm biraz güç, biraz bihuzur
Dikenlik, çetin, taşlı bir sahadan;
Önüm bir yokuş, hep çakıl, hep diken;
Yürüdüm fakat ben muannit, sabur
….
Basardım geçip birtakım izlere
Eğildim, biraz dikkat ettim yere
Bu izler benim, hep benim izlerimdi
Tevfik Fikret
“İzler” şiirinde ifade ettiği gibi Tevfik Fikret hep kendi yolundan gitmiş, özgürce yaşamış, doğru bildiğini savunmuş. Aşiyan’ı ziyaret etmek ve Boğaz’a onun baktığı yerden bakmak, onu daha yakından tanıma, araştırma, eserlerini okuma isteği getiriyor. Aynı zamanda insanı özgür hissettiriyor. Kim bilir siz Boğaz’a hakim bu “kuş yuvasında” neler keşfedeceksiniz?
Aşiyan Müzesi’ne giriş ücretsiz… Pazartesi günleri hariç her gün 09:00-16:00 saatleri arasında ziyaret edilebilir. Grup gezileri için önceden randevu alınması gerekiyor.
Adres: Aşiyan Yokuşu 34342 Bebek / İstanbul. Tel: 0212 263 6986
(Keyifli Alışveriş Dergisi’nin Mart 2015 sayısında yayınlanmıştır.)