Her köşe başında kedilerin oturduğu, tenha, sakin ve huzurlu sokaklarıyla Moda’dayım. Barış Manço Evi’ne doğru yürüyorum. Bir süre sonra karşıma çıkıyor, 19. yüzyıldan kalma bordo beyaz boyalı köşk… İlk kez geliyorum. Mançolar, anne tarafından akrabamız olduğu için onları hep merak etmiş ve tanışmak istemişimdir. Her şeyin bir zamanı vardır değil mi? O güne kısmetmiş. O gün annemle evde gezinirken tesadüfen Manço ailesi tam kadro karşımıza çıkıyor. Tanışıyor, konuşuyoruz. Mutlu oluyorum…
Ailesi Barış Manço’nun bıraktığı mirasa sahip çıkıyor ve onu bugün bu müze evde yaşatıyor. Bu dört katlı köşkte gezerken Barış Manço’yu hissedebiliyorsunuz. O hala yaşıyor bu şekilde… Zaten kendisi de şöyle söylemiş: “Bir insandan en son ne zaman bahsedilmekten vazgeçilirse, o insan o zaman ölmüş sayılır.” Böyle düşününce Barış Manço gibi bir insan hiç ölmedi ve ölmeyecek, yeter ki onun eserleri ve insanlığa yaptığı katkılar hep hatırlansın. Müze evler de bunu yapmada büyük bir işlev üstleniyor. Bir insanın yaşadığı, eserlerini ürettiği, ilham aldığı yeri görmek onu tanımanın en iyi yollarından biri değil mi? Böyle büyük insanlarla ilgili hep müzeler yapılmalı.
Barış Manço’nun vasiyeti üzerine, ailesinin bitmek bilmeyen çabalarıyla, Kadıköy Belediyesi’nin öncülüğünde ve Türkiye Halk Bankası’nın katkılarıyla müzeye dönüştürülmüş Barış Manço Evi. Eski müstakil evler hep yıkılıp yerlerine apartmanlar yapılırken, bu evin kurtarılmış, korunmuş olması çok değerli.
Hepimiz Barış Manço şarkılarını severiz. 80’lerde ve 90’larda büyüyen çocukların üzerinde emeği geçmiş, unutulmayan bir sanatçıdır. 200’ün üzerinde bestesi bulunan Barış Manço’nun şarkıları on farklı dile çevrilmiş, yurt dışında kendisi ve başka sanatçılar tarafından seslendirilmiştir.
Eve girer girmez ilk olarak dikkatinizi salonda bestelerini yaptığı kuyruklu piyanosu ve yanı başında Murat Daşkın’ın yaptığı capcanlı Barış Manço heykeli çekiyor.
Avrupa’dan aldığı nadide parçalardan oluşan, çok sevdiği cam vazo koleksiyonu ve ödülleri de burada sergileniyor.
Yemek odasında ise zaman 31 Ocak 1999’da durmuş. Barış Manço’nun vefat ettiği gecenin öncesinde akşam eve geldiğinde yemek masasının üstüne bıraktığı ajanda, cep telefonu ve araba anahtarı olduğu gibi duruyor.
Ajandasının açık olan sayfasının köşesine oğlu Doğukan Manço bir not düşmüş: “Babam dünyaya veda etti. 11.30 / 23.30 31.1.99 Doğukan.” Evin garajında da Barış Manço’nun 34 BM 777 plakalı arabası park halinde…
Bir alt katta bulunan kış bahçesinde, Barış Manço’nun ve 1972 yılında kurduğu ve vefatına kadar birlikte çalıştığı müzik grubu Kurtalan Ekspres üyelerinin heykelleri ve kullandıkları bazı müzik enstrümanları sergileniyor.
Kurtalan Ekspres’in ismi, Haydarpaşa-Kurtalan treninden geliyormuş. Barış Manço ve Lale Manço, evlenmelerinin ertesi günü balayı yerine Ankara’ya televizyon çekimlerine giderken tesadüfen bu trene binmişler. Müzede o günün anısına bindikleri trenin tabelası da sergileniyor.
Kış bahçesindeki ekranda art arda Barış Manço klipleri gösteriliyor. “Arkadaşım Eşek” şarkısının klibini izlerken çocukları ne kadar çok seviyormuş diye düşündüm. Oğlu Doğukan da oynuyor bu klipte. Çocuklar için çocuklarla çocukça çekilmiş bir klip… Çocukları anlıyor ve onlara hitap edebiliyormuş. Çocuklara söylediği “Bugün Bayram” şarkısı da unutulmazdır.
Burada “7’den 77’ye” programını da anmadan olmaz. Evde Batıkan Zorbey Manço’nun odası, “Adam Olacak Çocuk” odası olarak düzenlenmiş. 1988’de TRT 1’de başlayan programın çocukların başrolde olduğu “Adam Olacak Çocuk” bölümüyle ilgili fotoğraflar bu odada görülebilir. Ayrıca, programın çekildiği kameralardan biri de burada sergileniyor.
“İnsanlar arasında iletişim köprüsü kurmanın yaşamındaki görevi olduğuna inanarak” bu programı yaptığı yazıyor bu odada. Barış Manço, Adam Olacak Çocuk’ta çocuklara kendilerini ifade etme ve yeteneklerini sergileme fırsatı veriyor, onlara öğütlerde bulunuyor, iyi alışkanlıklar kazandırmak için uğraşıyordu.
Barış Manço Evi’ni gezerken kendisinin bilmediğimiz yönlerini öğrendik. Belçika’da Kraliyet Güzel Sanatlar Akademisi’nde resim ve grafik eğitimi aldığını ve akademiden birincilikle mezun olduğunu, tablolar yaptığını…
Fotoğrafçılığa merakını, belgeselciliğini… Ayrıca bir diğer ilgi alanının antika eşyalar olduğunu, değerli koleksiyonları olduğunu… Evinde, değerli tablolar, mobilyalar, eşyalar bulunuyor. Hepsi özenle seçilmiş. Eşiyle Art Nouveau akımına hayranlarmış ve bu akımdan eşyalar kullanmışlar.
Yaşamı boyunca 300’den fazla ödül almış Barış Manço… 1991’de T.C. Devlet Sanatçısı unvanına sahip olmuş. Akademi eğitimini aldığı Belçika’nın Liège kenti Barış Manço’ya fahri hemşehrilik ödülü vermiş.
Belçika Kraliyeti’nden ise 1992’de Şövalye Unvanı almış. Barış Manço da, evinin en alt katında bulunan, bestelerini, tablolarını yaptığı çalışma odasını, şövalye odası gibi dekore etmiş. Şövalyelik ona ilham vermiş olmalı…
Sanatçılığının yanında bir kültür elçisi olması sebebiyle de sayısız ödüle ve çeşitli ülkelerden berat ve nişanlara layık görülmüş. 7’den 77’ye programının “Dere Tepe Türkiye” ve “Dönence Dünya Turu” bölümlerinde ülkemizi ve dünyayı gezen Barış Manço, farklı kültürleri bize, bizim kültürümüzü de yurt dışında tanıtarak kültürlerarası bir iletişim ve barış köprüsü oluşturmuş. Beş kıtada 100’den fazla yere giden Barış Manço’nun seyahatlerinden resimler ve hatıralar da müzede görülebilir.
Tanıdığı kültürler arasında özellikle Japon kültüründen etkilenmiş, esinlenmiş olduğunu da öğrendim. Evde kimono giymesi, çubuklarla yemek yemesi dikkatimi çekti.
Japonya’yla Türkiye arasında bir kültür elçisi olan, konserlerinde Japonları coşturan Barış Manço’ya katkılarından dolayı Tokyo’daki Soka Üniversitesi’nden Uluslararası Kültür ve Barış Ödülü (1991), Min-On Sanat Vakfı’ndan ise Yüksek Şeref Madalyası (1995) takdim edilmiş.
Barış Manço’yu Barış Manço yapan özellikler neler? Hayat felsefesi neydi? Barış Manço’nun çok kendine özgü, özgür, kendisi olabilmiş, renkli, farklı, ilham veren, öncü bir insan olduğunu düşündüm. Saçları, kıyafetleri, takıları, her şeyi sıra dışı…
Hepsi birbirinden değişik kıyafetleri, takıları, kemerleri, renkli ve esprili kravat ve yelekleri evde sergileniyor. Kıyafetlerinden bazılarını da kendisi tasarlamış.
Kıyafet odasında ayrıca, askere giderken kesmek zorunda kaldığı saçlarından bir tutam da görülebilir.
Evi dolaşırken, diğer ziyaretçilerin birbirlerine söylediklerine kulak verdim. Duyduklarımdan bazıları şunlardı: “Barış Manço’yu sevmeyen var mıdır acaba?” dedi biri. Bir diğeri, “Her şarkısını severim, hepsinin bende ayrı yeri vardır” derken, canlı gibi duran heykeline bakıp iç geçiren bir ziyaretçiyse “Keşke sağ olsaydı, tam da bugünlerde ihtiyacımız olan insan” dedi.
Evde farklı kesimlerden insanlar görmek dikkatimi çekti. Barış Manço sevgisi sanki normalde bir araya gelmeyecek insanları aynı mekanda buluşturmuştu. Düşündüm de, herkesin sevdiği böyle birleştirici insanlara ne kadar çok ihtiyacımız var değil mi? Toplum giderek kutuplaşırken, insanlar kendi mahallelerine kapanırken, Barış Manço gibi bu kutuplaşmaları alt eden üst sevgilere her zaman ve özellikle bugün çok ihtiyacımız var! İşte bu sevgiyi kazanabilmiş olmak çok sayıda insana nasip olmuyor ve bu yüzden Barış Manço’nun çok değerli olduğunu düşündüm.
Belki bunu da sevgisine, samimiyetine, müziğine, candan tavırlarına borçlu. Sırrı nedir bu sevginin? Acaba yine sevgi mi? Onun insanlara verdiği sevgi mi? Bu sorunun cevabını aradım bu evde… Şarkılarında iyiliği, yardımlaşmayı teşvik etmesi mi? Hem bilgili, kültürlü, öncü, hem mütevazı oluşu mu? Belki de en başta insan ve hayvan dostu olması ve barış sevgisi… Sizce?
Dört katlı köşkün merdivenlerinden inip çıkarken müzik yapıyor gibi hissedebilirsiniz, çünkü basamaklar birer piyano tuşu gibi boyanmış! Müzik Barış Manço’nun hayatının ve evinin her yerine işlemiş. Duvarlardaysa en sevilen şarkılarının notaları var…
Gezerken ne zaman bir mola vermek isterseniz, yaz bahçesinde bulunan kafede bir yandan Barış Manço şarkıları dinleyip, bir yandan da kahvenizi veya çayınızı içebilirsiniz.
Gezene de, kendisi olmak, istediklerini yapmak ve kendini inşa etmek için ilham veren bir müze. Barış Manço’dan çok şey öğrenebiliriz. Bize bıraktıkların için teşekkürler, çok yaşa Barış Şövalyesi Barış Manço!
(Keyifli Alışveriş Dergisi’nin Ocak 2016 sayısında yayınlanmıştır.)
çocukluğumun ezberimdeki tek adresi . . . çok anlamlı bir ziyaret ve harika bir yazı !